Cabaretiére Anna Hermanns (Oldenhermanns) over FCKD!

Oldenhermanns komt in februari naar Groningen met FCKD!, een klimaatcomedy om je groene vingers bij af te likken en waarin we met lichte paniek samen lachen (en huilen) over wat komen gaat. Tot de tanden toe bewapend met humor gaat het duo de strijd aan met global warming. De voorstelling begint in 2040. Lize van Olden en Anna Hermanns liggen in Utrecht aan Zee hun zonden te overdenken. Ze waren toch zo lekker bezig? Elektrische auto’s, stadsmoestuinen, zonnepanelen? Maar wanneer doe het nou eigenlijk goed? Hoe zorg je dat je niet verstrikt raakt in het doolhof van ‘het juiste doen’?

“Door het verhaal in de toekomst te laten afspelen, ontstond de ruimte om allerlei absurdistische situaties neer te zetten” vertelt Anna. “De Randstad is overstroomd en veel van onze mannelijke collega’s hebben dat niet overleefd. Wij wel, want wij speelden veelal in kleine zaaltjes in de provincie. Er is ook een scène waarin een vrouw uit het oosten van het land in haar kelder onderdak biedt aan om havermelk schreeuwende klimaatvluchtelingen uit de Randstad. Maar goed, het is lastig om een hele voorstelling te blijven doen alsof het 2040 is, dus uiteindelijk stappen we uit onze rollen en keren we terug naar 2023.

Wat we zeker níet wilden is een voorstelling maken waarin we het publiek gaan vertellen hoe slecht het met de wereld gaat en wat we allemaal verkeerd doen. Tegelijk kun je er niet omheen dat de problemen zich opstapelen. Lize en ik hebben allebei jonge kinderen. Hoe ziet hun toekomst er straks uit? Lize maakt zich echt zorgen om het klimaat. Ik dagdroom soms over een soort Utopia, een wereld waarin je zelfvoorzienend in de natuur leeft. Die twee thema’s hebben we gecombineerd. Onze insteek is: we hebben met z’n allen een probleem, hoe gaan we daar met z’n allen mee dealen? De personages die wij neerzetten – een soort plusversie van onszelf – staan er op verschillende manieren in. Lize wil de barricades opgaan, ik probeer braaf zoveel mogelijk te recyclen, maar besef tegelijk dat wat ik doe een druppel op een gloeiende plaat is. In eerste instantie drijft dat verschil ons uit elkaar, maar uiteindelijk dringt het besef door dat we er samen op een fatsoenlijke manier moeten zien uit te komen.”

Het lijkt me dat als je dieper in zo’n onderwerp duikt, je ook wordt geconfronteerd met je eigen gedrag.
“Daar gaat het natuurlijk ook over in de voorstelling. Wij gaan vaak met drie auto’s naar het theater. Als we naar een wat verdere bestemming zoals Groningen moeten, reizen Lize en ik samen, maar dan nog gaat de technicus vooruit. Lize heeft een hybrideauto, maar die van mij slurpt nog ouderwets benzine, dus tja… Een tijdje geleden hadden we een presentatie die deels over deze voorstelling ging. Daar werden op een gegeven moment bitterballen uitgereikt. Na afloop kwam er iemand naar ons toe: ‘Een voorstelling maken over een klimaatprobleem en dan bitterballen laten uitdelen. Dat kan écht niet!’ Dus ik schoot gelijk in een kramp: moet ik dan heel activistisch zijn om een voorstelling over het klimaat te maken? Moet ik zelf alles goed doen om er iets over te mogen zeggen? En wat is dat eigenlijk, het goede doen? Daar gaat het in FCKD! ook over: dat je het niet altijd goed doet. Dat wij soms ook schipperen.”

Wat voor sommige mensen aanleiding is om je als hypocriet weg te zetten. Denk aan actrice Katja Herbers, die actie voerde namens Extinction Rebellion, maar op social media werd afgemaakt omdat ze twee keer per jaar moet vliegen voor haar werk. Terwijl: niemand is heilig toch?
“Nee, en daar zijn Lize en ik ook heel eerlijk over. Op een bepaald moment in de voorstelling werk ik zogenaamd een hamburger naar binnen. En Lize vindt daar natuurlijk wat van. En daar reageer ik dan weer op. Want ja, ik eet af en toe inderdaad graag een hamburger.”

En zo raak je langzaam maar zeker verstrikt in het doolhof van ‘het juiste doen’.
“En in je eigen tweeslachtigheid. De ene dag sta ik Nespresso cups te recyclen, de volgende dag mik ik 250 gram rundergehakt door de pasta omdat de kinderen het anders niet eten. Wanneer doe je het goed? Toch zit juist in die imperfectie, in dat dagelijkse geschipper en geploeter, de herkenning én de humor. Je doet allemaal je eigen kleine beetje.”

Wat dat betreft is een cabaretvoorstelling een hele goede manier om het over iets als de klimaatcrisis te hebben. 
“Humor is de perfecte manier om lucht te kloppen in zo’n lastig thema. Om er met een relativerende blik naar te kijken en het daardoor ook minder zwaar te maken. Veel mensen willen er liever helemaal niet over nadenken. Want linksom of rechtsom betekent het dat we ons gedrag moeten veranderen. En dat is natuurlijk geen fijne boodschap als jij na een leven hard werken vindt dat je die cruise of vliegvakantie eindelijk hebt verdiend.”

Wat vind jij van acties als je vastlijmen aan een schilderij?
“Soms moet er iets extreems gebeuren om een thema onder de aandacht te krijgen. Het vervelende is dat het dan achteraf vooral over de vorm gaat en niet over het probleem. Neem die man die zich bij Jinek aan de tafel vastplakte. Waar ging het na afloop over? Over dat hij zijn praatje niet klaar had en dat het dus eigenlijk een mislukte actie was. Terwijl het natuurlijk moet gaan over de boodschap die hij wilde overbrengen.”

Zien we jullie nog eens bij een snelwegblokkade? Alles voor een beter klimaat toch?
“Lize zouden we misschien nog weleens op de snelweg kunnen verwachten hahaha. Nee serieus, een cabaretvoorstelling is toch meer de vorm die bij ons past. En het podium voor ons de plek om dit soort onderwerpen bespreekbaar te maken.”