Guy Weizman over Swan Lake Club Guy & Roni style

Churchill zei het, Club Guy & Roni brengt het anno nu in de praktijk: never waste a good crisis. Hun nieuwste voorstelling Swan Lake gaat dinsdag 20 oktober in première. Deze remix van de dansklassieker neemt de toeschouwer mee op een on- en offline reis door een landschap gehavend door corona. Onderweg is het aan de kijker om te kiezen: in wat voor wereld wil je leven? Artistiek leider Guy Weizman: “ Misschien biedt deze tragische tijd ook een kans om een nieuwe weg in te slaan.”

Hoe vaak hij Het Zwanenmeer heeft gezien, het ballet der balletten, het meest gedanste stuk allertijden? Weizman peinst even. “Ik heb ooit een generale repetitie volledig gezien. Maar als student heb ik elke mogelijke mannelijke variatie gedanst, dus ik ken het heel erg goed.” Wie derhalve een eenduidige bewerking van of variatie op het origineel uit 1877 verwacht van ‘zijn’ Swan Lake, komt bedrogen uit. Dat wordt het juíst niet. Weizman: “Dat is ook nooit onze intentie geweest. We wilden iets maken over de spanning tussen vernieuwen en behouden. Toen hebben we ervoor gekozen om ons te laten inspireren door het grootste icoon uit de danswereld en gedacht: hoe maken we onze versie urgenter en spannender dan alle andere?” Hij lacht, bescheiden en overtuigd tegelijk. Tja, mimen zijn schouders. “Als wij iets doen, willen we het natuurlijk beter doen dan de rest.”

Het is hem – en zijn gezelschap – ten voeten uit. Nooit herkauwen. Altijd vernieuwen. Durven spelen met vorm en inhoud. Dus weet de bezoeker van Swan Lake Club Guy & Roni style zich al voor de voorstelling begint voor een keuze geplaatst: Online kijken? Of naar het theater gaan en daar een totaal andere Swan Lake zien? De productie telt achttien performers en vindt parallel plaats op drie locaties in het theater én online in een speciaal voor Swan Lake ontworpen game omgeving. Iedere bezoeker, waar ook, heeft invloed op hoe de avond verloopt. “ Deze keer is het meer een reis en avontuur dan het passief consumeren van schoonheid”, aldus Weizman.

Hoe ziet de invloed van het publiek eruit?

“Omdat we voor de zomer nog geen idee hadden hoe de herfst eruit zou zien, besloten we de meest flexibele vorm aan de voorstelling te geven die we konden bedenken. We hebben alle theaters waar we spelen gebeld en gevraagd of we het hele gebouw mochten gebruiken in plaats van één zaal. Zo konden we een locatievoorstelling maken waarbij bezoekers in groepen van maximaal dertig personen als golven door het theater bewegen. Elke groep bezoekt drie plekken en ziet drie aktes waarvan de uitvoering steeds anders is, afhankelijk van keuzes die het publiek maakt. En om zeker te weten dat niets of niemand ooit meer een theaterproductie van me afpakt, hebben we een speciale online versie gemaakt waarbij toeschouwers zich in een omgeving van een computergame bevinden. Bij binnenkomst kies je een personage dat je een tijdje volgt. Ook online moet je onderweg keuzes maken die gevolgen hebben voor wat je daarna ziet.”

Met afpakken doel je op de voorstelling Before/After, die een dag voor de première werd afgeblazen door corona. Jullie hebben toen in vijf weken tijd een virtueel theater gebouwd: het NITE Hotel. Ben je van nature zo flexibel?

“Ik vind het niet moeilijk om met verandering om te gaan. Op het moment dat het coronavirus uitbrak, realiseerde ik me ineens hoeveel kapitaal we in huis hebben met al onze fantastische dansers, acteurs en muzikanten. Om dat allemaal te moeten weggooien zou een doodzonde zijn. Het drong tot me door dat het helemaal niet ging om mij en hoe erg het allemaal was dat de première niet kon doorgaan, maar om al die energie die hier heerst. Die mocht niet verloren gaan. Dus die hebben we gebruikt om van Before/After alsnog iets heel moois te maken. Ik denk ook dat creativiteit daar om draait: het herscheppen van ideeën, niet het opnieuw uitvinden van ideeën. Dat is een achterhaald romantisch beeld. Creativiteit is een spier die je elke dag traint. En op een dag merk je dat je sterk genoeg bent om ook een zwaar gewicht te kunnen dragen.”

Zoals een crisis, een van de thema’s uit de voorstelling.

“Ja. Swan Lake gaat over escapisme, crises en keuzes maken. Corona is natuurlijk verschrikkelijk. Het ergste is dat er mensen ziek worden en overlijden. Maar misschien biedt deze voor zo veel mensen tragische tijd ook een kans om alles wat we weten en bezitten te heroverwegen. Om een andere weg in te slaan, een nieuwe bestemming te kiezen. Hierover willen we met het publiek in gesprek. Alles wat we kennen is ineengestort door een crisis die ons aan huis gekluisterd houdt. Dus, wat nu?”

Hoe krijgt dit vraagstuk vorm in Swan Lake?

“Ons uitgangspunt is de zogeheten black swan theory, ontwikkeld door de Libanese econoom Nassim Taleb. Hierin staat de zwarte zwaan symbool voor een onvoorziene gebeurtenis met grote gevolgen die door niemand voorspeld had kunnen worden maar achteraf aannemelijk wordt gemaakt. Je kunt denken aan de economische crisis in 2008, het bombardement op Hiroshima en Nagasaki en 9/11, maar ook corona. In Het Zwanenmeer zit natuurlijk echt een zwarte zwaan. En daarmee gebeurt hetzelfde. Er is een prins, hij wordt verliefd op een vrouw die door een boze tovenaar in een witte zwaan is veranderd, bijna overwint de liefde en dan verschijnt de alles verwoestende zwarte zwaan. Er bestaan veel versies van het einde, die de komst van de zwarte zwaan allemaal op hun eigen manier verklaren. Wij wilden onderzoeken in hoeverre het allesvernietigende een startpunt kan zijn om de wereld te herdefiniëren. Zoals Churchill zei: never waste a good crisis. In Swan Lake moet het publiek letterlijk een einde kiezen.”

Wat voor gevolgen heeft jullie interpretatie voor de zwarte zwaan?

“In ons verhaal betekent zwart niet noodzakelijkerwijs ‘slecht’, zoals de prins niet machteloos is ten opzichte van zijn toekomst; hij kan zichzelf tot koning kronen als hij wil. Het hele idee is dat we aan de hand van de hoofdthema’s uit het origineel iets betekenisvols zeggen over nu. We rebelleren tegen het klassieke ballet, dat is gemaakt in een tijd waarin de Russische samenleving borrelde van de nieuwe ideeën en op het punt stond van een revolutie die de elite omver zou werpen en de macht aan het volk zou geven. Dat heeft uiteindelijk misschien niet zo geweldig uitgepakt, maar het uitgangspunt was prachtig. In Rusland keek de elite liever naar sprookjes die verder niks om het lijf hadden.”

Wat spreekt je het meeste aan in Het Zwanenmeer?

“Oef, dat is een lastige. Mijn relatie met dit ballet is gekleurd door mijn weerstand tegen alles wat het representeert. Het is niet erg feministisch en absoluut niet-inclusief. Ik denk dat het hele idee van hoge cultuur, waar dit ballet een product van is, een heel gevaarlijk element is in de moderne samenleving. Juist daarom is het zo de moeite waard om ermee te werken en in ons stuk de schoonheid en waarde van de zwarte zwaan te ontrafelen. Ik begrijp volkomen dat veel mensen erg van Het Zwanenmeer houden en vinden dat we het moeten koesteren. En ik realiseer me ook dat als ik tegen mijn buren zeg dat we Het Zwanenmeer dansen, dat ze het kennen en misschien wel komen kijken. Dan is het me toch maar mooi gelukt om ze te laten kijken naar een versie waarvan ik hoop dat die ze aan het denken zet.”

INTERVIEWS: LIEKE VAN DEN KROMMENACKER | CAMPAGNEBEELD: MARTIJN HALIE | FOTO GUY WEIZMAN: VALENTINA VOS