Interview met nieuw artistiek leider Pynarello Julian Schneemann

Klassieke muziek is geen museumstuk, het hoort thuis in het hier en nu, net zoals jazz, rock, pop, hiphop en elektronische muziek. Pynarello schopt sinds de oprichting in 2017 de klassieke muziek de 21e eeuw in. Heilige huisjes worden verbouwd, tradities worden afgestoft of belanden in de prullenbak. Vanaf dag één vielen de jonge muzikale avonturiers op. Zonder dirigent en zonder bladmuziek werden complete symfonieën gespeeld, oude muziek werd opgepoetst en vermengd met noten van nu, wat resulteerde in spontane, energieke uitvoeringen en – misschien wel het belangrijkste – verbinding tussen musici en publiek.

In december kreeg Pynarello tijdens het tv-programma Podium Klassiek de Ovatie 2023 uitgereikt, een prijs voor musici die een bijzondere podiumprestatie hebben geleverd en op die manier een belangrijke bijdrage leveren aan het Nederlandse klassieke muziekleven. Komend seizoen zijn de Pynarelli Artist in Residence bij SPOT Groningen en laten ze je vanuit hun tijdelijke thuisbasis De Oosterpoort ervaren hoe leuk en avontuurlijk een ‘klassiek’ concert kan zijn. Dat doet de groep onder aanvoering van Julian Schneemann (1992), de nieuwe artistiek leider die na een korte overgangsperiode in januari het stokje overneemt van violist en oprichter Lonneke van Straalen.

Een betere opvolger dan Schneemann had Pynarello zich nauwelijks kunnen wensen. Hij werd opgevoed door klassieke musici – moeder Joke van Raalten is altviolist, vader Bart leidt sinds 1988 het Nederlands Blazers Ensemble – opgeleid door jazzmeesters, omringd door populaire cultuur en werkte samen met muzikanten van over de hele wereld. Als pianist en componist beweegt hij zich dan ook tussen allerlei muzikale stijlen, van pop en jazz tot global music en klassiek. Luister maar eens naar de prachtige cd’s die Schneemann maakte met zijn ensemble Caravan.

Julian: “Doordat mijn beide ouders beroepsmusici zijn, was ik als kind omringd door muziek en dan vooral klassiek. Toch ging ik vrij snel mijn eigen weg. Al tijdens mijn tienerjaren raakte ik gefascineerd door jazz. Dat vond ik spannende muziek. Dat ritmische, het plezier dat er vanuit gaat en natuurlijk het improviseren sprak me heel erg aan. Dus ben ik jazzpiano gaan studeren aan het conservatorium van Amsterdam en heb me daarnaast verdiept in muziek uit andere culturen. Uiteindelijk zijn alle werelden bij elkaar gekomen en is ook klassieke muziek weer een rol gaan spelen.”

Met jouw eigen ensemble Caravan maakte je tot nu toe drie albums waarop je pop, jazz, klassiek, folk en Arabische muziek combineert. In 2022 bracht je op de cd Island Songs traditionele muziek uit Kreta en Ierland samen. Hoe zou je jouw muzikale identiteit omschrijven?
“Je noemt het eigenlijk al. Het zit ‘m in de mix. Je kunt mij muzikaal gezien niet in een hokje stoppen. Mijn ambitie is om verschillende genres, mensen en culturen te verbinden. Ik beweeg me als pianist en componist graag tussen muzikale stijlen, daar voel ik me thuis. Juist dat samenbrengen van al die genres spreekt mij heel erg aan.”

Hoe kwam jij eigenlijk met al die verschillende muziek in aanraking?
“Het begint allemaal met nieuwsgierigheid. Ik weet nog dat ik vroeger met Bart meeging naar de bibliotheek, waar we cd’s uitzochten die ik dan thuis kopieerde. Zo leerde ik allerlei muziek kennen die ik nog nooit eerder had gehoord. Die zoektocht zette zich later voort op internet, downloadsites en tegenwoordig Spotify en YouTube, maar ook door samen te werken met muzikanten van over de hele wereld kwam ik in aanraking met nieuwe muziek. Voor Island Songs bijvoorbeeld ben ik naar Kreta en Ierland afgereisd, om me daar helemaal onder te dompelen in de lokale muziektradities.”

Ligt in die drang naar nieuwe wegen en avontuur ook het raakvlak met Pynarello?
“Absoluut. Ik denk dat Pynarello mij mede daarom heeft gekozen als nieuwe artistiek leider. Ik volg de groep al vanaf de oprichting. Het is een flexibel collectief jonge muzikanten dat met open mind en onbevangen oor altijd op zoek is naar grenzen, zowel qua vorm als inhoud,en tegelijk naar verbinding.”

Lonneke heeft met Pynarello de afgelopen zeven jaar iets heel moois neergezet. Wat wil je voortzetten en wat zou je graag willen toevoegen?
“Lonneke en ik zijn allebei nieuwsgierig en eigenwijs. We willen allebei dingen anders doen en tegelijk ruimte bieden aan de musici om zichzelf te zijn. Lonneke is klassiek geschoold en heeft in grote orkesten in binnen- en buitenland gespeeld. Met de oprichting van Pynarello zorgde zij voor een nieuwe wind in de uitvoering van klassieke muziek. Geen dirigent die je vertelt hoe het moet, geen bladmuziek, maar met z’n allen dingen uitproberen, samenwerken met andere disciplines en vooral meer contact met het publiek. Die weg gaan we natuurlijk voortzetten. Ik kom uit een hele andere hoek. Ik heb expertise in andere muziekstijlen en heb een ander netwerk. We blijven werken vanuit de Pynarello-filosofie, maar we gaan ook weer andere dingen doen.”

Noem eens wat?
“Neem het programma Oerknal, een super avontuurlijk project waaraan zo’n vijftig muzikanten meedoen en waarbij de iconische opening van Also Sprach Zarathustra van Richard Strauss als oerknal dient voor een universum van creativiteit. De klassieke kamerorkestbezetting wordt aangevuld met musici die vanuit een hele andere achtergrond werken, zoals jazzsaxofonist Kika Sprangers, Simone Bottasso op organetto (een kleine Italiaanse accordeon) en Sinan Arat, zanger en virtuoos bespeler van de Turkse ney (rietfluit). Daarnaast zijn er de liveprojecties van visual artist Vincent Rang, waardoor er een hele bijzondere mix van klank en beeld ontstaat.”

Met zo’n opzet mik je ook op een jonger publiek, jouw generatie zeg maar.
“Jazeker, dat is ook wat we met Pynarello graag willen. Jongeren zijn heel visueel ingesteld is, daar spelen we met de liveprojecties van Vincent op in. Oerknal wordt echt een totaalervaring. Maar ook met de andere programma’s hopen we een breed en nieuw publiek aan te spreken. In Guilty Pleasures gaan we kriskras door alle tijden en genres, van Mozart tot Frans Bauer, van popsongs uit de jaren tachtig en negentig tot Bachs Air. In Orchestral Surf laten we Debussy’s La Mer samenkomen met Amerikaanse surfrock. En we openen met de Tour de Pynarelli, waarbij we korte concerten op verschillende locaties in de Groningse binnenstad verzorgen.”

Zien we jou zelf eigenlijk ook op het podium, als pianist?
“Dat hangt van het programma af. Ik ben zoals gezegd wat meer van de jazz en global music, dus soms speel ik mee, soms niet. Dat geldt overigens voor iedereen bij Pynarello. We zijn een flexibel ensemble, dus soms spelen we in grotere bezetting, dan weer met een wat kleinere groep. Het feit dat wij Artist in Residence bij SPOT zijn, biedt ons hoe dan ook een uitgelezen kans om ons bij jong en oud in de kijker te spelen en nog meer Groningers aan ons te binden. We gaan rondom de concerten ook allerlei extra activiteiten organiseren, dingen die we echt alleen in Groningen doen.”

Waar moet ik dan aan denken?
“Voorafgaand aan Orchestral Surf gaan we bijvoorbeeld een yogasessie doen en na afloop is er een afterparty met een surf-dj. Bij Guilty Pleasures organiseren we een pubquiz en gaan we met Groningers in gesprek over hun guilty pleasures. Je zult ons het komende jaar overal tegenkomen: in het Groninger Forum, in buurthuizen, op straat, nou ja, noem maar op. We blijven doorgaan met zoeken naar nieuwe manieren om buiten hokjes van genres en disciplines te treden en publiek van alle leeftijden en achtergronden actief te betrekken bij onze concerten. Wie weet wat er allemaal nog gaat gebeuren, welke deuren er opengaan, welke muurtjes er omver worden getrokken en welke samenwerkingen er ontstaan. Groningers die over een jaar nog steeds niet van Pynarello hebben gehoord, hebben denk ik echt wel wat gemist.”

Jouw vader neemt binnenkort na ruim 35 jaar afscheid als artistiek leider van het Nederlands Blazers Ensemble, dat onder zijn hoede ook altijd programma’s heeft gemaakt die zelden onder één muzikale noemer te vangen zijn. Wat neem je van hem mee? En wat onderscheidt jou?
“Ik ben opgegroeid met de muziek van het NBE. Het avontuur en de openheid die hij met zijn ensemble altijd heeft nagestreefd, zit in mijn DNA. Bart is een muzikale verbinder pur sang. Wat ik vooral van hem geleerd heb, is hoe aanbrengen, zodat het van begin tot eind één verhaal wordt. Hoe je de muziek en eventueel andere theatrale elementen gebruikt om het publiek in dat verhaal mee te nemen. Wat ik anders doe, is dat ik zelf ook componeer en arrangeer, dat heeft Bart nooit gedaan. Daarnaast ben ik natuurlijk van een andere generatie. Voor hem was het toen hij begon vernieuwend om bijvoorbeeld een programma te maken met een muzikant uit een andere cultuur. Zoiets is voor mijn generatie juist heel vanzelfsprekend. Wij zijn alweer een stap verder in die verbinding.”