Leven met liefde en humor

Acteur Urvin Monte over De Gouden Koets

Bijna iedereen heeft weleens gehoord van de Gouden Koets, waarmee de koning zich op Prinsjesdag naar het Binnenhof laat rijden om de troonrede uit te spreken. Ooit was de koets een symbool van trots en verbinding, tegenwoordig leidt het rijtuig tot pittige discussies over ons koloniale verleden en de slavernij. Dat heeft alles te maken met een afbeelding op de linkerkant van de koets, waarop mensen uit door Nederland gekoloniseerde landen knielen voor een witte vrouw op een troon. Urban Myth haakt aan bij de actualiteit en maakt er een muzikale familievoorstelling van, waarin twee perspectieven op onze gedeelde geschiedenis worden belicht en het publiek vrolijk meedenkt.

Prinses Wilhelmina wordt op haar achttiende tot Koningin der Nederlanden gekroond en krijgt een gouden koets cadeau. Maar wat moet ze met dat protserige ding? Ze rijdt liever in haar moderne crèmekleurige rijtuig door de stad. Vlak voor de kroningsdag ontmoet ze Kwadjo, die niet zo lang geleden samen met andere mensen uit Suriname tentoongesteld werd. Wilhelmina maakt kennis met een heel andere kijk op de geschiedenis en haar koningschap overzee. Wat  vanzelfsprekend was, is dat ineens niet meer. Birgit Schuurman speelt Wilhelmina, Urvin Monte kruipt in de huid van Kwadjo, begeleid door Dennis Bordeaux die op zijn gitaar te keer gaat als een Jimi Hendrix. Een paar dagen na de première spreek ik met een super tevreden Urvin: “Het ging harstikke goed. Vanuit het publiek kregen we heel veel complimenten.”

Jullie haken aan op een onderwerp dat tot flinke discussies leidt. Wat willen jullie met de voorstelling laten zien?
“Wat we willen laten zien is dat er, ondanks de verschillen, ook grote gelijkenissen zijn tussen de twee personages. Wilhelmina zit vast in een gouden kooi. Als je in een koninklijke familie bent geboren, is het soms lastig om je eigen keuzes te maken. Kwadjo heeft te maken met racisme en discriminatie en zit vast in een maatschappelijke kooi. En natuurlijk gaat de voorstelling ook over de Gouden Koets en het veelbesproken paneel op de zijkant. We waren heel benieuwd wat de kinderen in de zaal van zo’n afbeelding vinden. Ze mogen op het podium komen en vertellen wat ze vinden over bepaalde kwesties. Het is echt hartstikke leuk om dat te horen.”

Begrijpen Wilhelmina en Kwadjo elkaar? Leren ze van elkaar?
“Jazeker. In het begin heeft Wilhelmina weinig benul van haar bevoorrechte positie. En Kwadjo begrijpt op zijn beurt niets van het koningshuis. Maar gaandeweg vinden ze elkaar en leren ze dat de wereld niet zwart-wit is. De grote vraag is: gaat Wilhelmina naar de inhuldiging? Want dat probeert Kwadjo uit haar hoofd te praten. Maar ik wil natuurlijk niet te veel verklappen.”

Waarom is het belangrijk dat dit soort verhalen verteld worden? Want daar is in het verleden toch weinig aandacht voor geweest, bijvoorbeeld in het onderwijs?
“Ik heb op de basisschool en ook op de middelbare school inderdaad weinig verhalen gehoord over onderwerpen als slavernij en ons koloniale verleden. Ik vind het heel goed dat dat nu wel gebeurt. Je moet de geschiedenis blijven vertellen, daar leren we met z’n allen van. Weet je wat me trouwens opvalt: hoeveel de kinderen die tot nu toe naar de voorstelling kwamen kijken over dat soort onderwerpen weten. Ik was echt verbaasd. Ze weten eigenlijk best veel over de Gouden Koets en de discussie daarover.”

Even advocaat van de duivel: want wat moeten we dan met dat paneel op de Gouden Koets? Of straatnamen die een link hebben met de slavernij? Er zijn natuurlijk mensen die zeggen: dat mag je dan niet aanpassen, dan wis je de geschiedenis uit.
“Ik heb daar een dubbel gevoel bij. Ik vind niet dat je mensen moet beledigen. Als dingen kwetsend worden, moet je het aanpassen. Ik vind dat je rekening moet houden met de pijn van een ander. Tegelijk vind ik dat je de geschiedenis niet moet uitwissen. Dus laat die naambordjes hangen, maar geef er duiding bij. Vertel wat er is gebeurd. Dan ontstaat er ook wederzijds begrip. We moeten af van het vingertje wijzen naar elkaar: dit is goed, dat is fout.”

Ik las vanmorgen bij het ontbijt dat er een onderzoek komt naar de rol van de kerk tijdens de slavernij. Het lijkt of er steeds meer ruimte komt om dit soort zaken bespreekbaar te maken. Deel jij dat gevoel?
“Ik denk dat we op de goede weg zijn. Mede door wat er is gebeurd met George Floyd en alle aandacht die dat heeft gekregen, is de discussie en de bewustwording in eenstroomversnelling geraakt. Ik vind dat de discussie – of die nu gaat over slavernij, racisme, discriminatie, polarisatie of wat dan ook  – altijd moet plaatsvinden, maar zonder elkaar voor rotte vis uit te maken en boos te worden. Vertel gewoon de waarheid. Of nou ja, er is natuurlijk niet één waarheid. Maar praat erover. En heel belangrijk: lach er ook om! Het leven moet met liefde en humor worden geleefd. Liefde om het te begrijpen, humor en het te dragen. Blijf niet hangen in je boosheid. We zijn allemaal mensen, we maken allemaal fouten.”

De Gouden Koets staat tot en met februari 2022 in het Amsterdam Museum. Het is onduidelijk of de koets daarna nog officieel zal worden gebruikt. Wat moeten we met het ding doen wat jou betreft?
“Laat ik het zo zeggen: evolutie staat voor verandering. Het betekent dus ook dat je het verleden moet durven loslaten. Natuurlijk is het mooi om die Gouden Koets door de stad te zien rijden. Maar eerlijk gezegd vind ik het ook niet meer van deze tijd. Zoals wel meer dingen niet meer van deze tijd zijn. Dat heet vooruitgang. Als we blijven hangen in het verleden, komen we nooit een stap verder.”

Urban Myth staat op 21 november in de Stadsschouwburg.
> Meer informatie en tickets