Ode aan Jeroen van Merwijk

Op woensdag 3 maart overleed cabaretier Jeroen van Merwijk op 65-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker. Cabaretiers Dolf Jansen en Erik van Muiswinkel brengen een eerbetoon aan de cabaretier en liedjesschrijver.

Voor J van Merwijk, doodgewoon

Eerder dit jaar had ik geregeld een vrij persoonlijke angst, namelijk dat ik op donderdag om half 1 klaar zou staan voor mijn wekelijkse Druktemaker voor de Nieuws BV op NPO Radio 1, en dat de Dorald Meegens van dienst dan in de korte nieuwsuitzending zou zeggen: ‘Eerder vandaag is op 65-jarige leeftijd cabaretier, liedjesschrijver en beeldend kunstenaar Jeroen van Merwijk overleden.’. En dat ik daar dan zo van zou schrikken en zo verdrietig door zou zijn, dat ik geen woord meer kon uitbrengen over peilingen en politieke spelletjes, of agrarische lobby, of grote bedrijven die tientallen miljoenen aan steun binnentrekken en aansluitend hun personeel nog slechter behandelen dan ze al deden.

Het is anders gegaan.

Op 3 maart tegen 11 uur ’s ochtends belde Jeroens broer Lucas me om te vertellen dat het was gebeurd. We waren samen heel verdrietig en een dag later stond ik alsnog bij die microfoon met wat ik schreef. Het is een eerbetoon, het is een tekst, hier en daar rijmt het, en ja, ik realiseer me dat het heel onverstandig is een tekst als deze te schrijven voor een man die tientallen, nee, honderden prachtige teksten schreef, op een niveau waar ik nooit in de buurt zal komen. Maar wees blij dat ik hiervoor gekozen heb, ik had ook kunnen besluiten een schilderij te maken.

Jeroen…

Jij hoefde niet in talkshows

Spelletjes of kwissen

Wist met wat rake rijmwoorden

Elk liedje op te frissen

Je was beschaafd, absurd, vilein

Avant la lettre dissen

Hee man, ik ga je missen

Je vriendschap was oprecht en echt

Dat is niet uit te wissen

Je zei ik kan haast alles goed

Behalve me vergissen

Is er een hemel? Ben je daar?

Zelfs God moet daar naar gissen

Hee man, ik ga je missen

Wij deelden zaal na zaal om daar

Naar wat applaus te vissen

Soms was ’t publiek op onze hand

Soms ging er eentje pissen

Als ik weer speel neem ik je mee

Bolsward, Heerlen, Lisse

Hee man, ik ga je missen

En straks staat er een eerbetoon

Voor J van Merwijk, doodgewoon

Dat wordt een ding met iets eraan

En daar weer van die dingen aan

En ieder die er langsloopt kijkt en lacht

Jeroen, vriend, rust zacht

– Dolf Jansen

Het leven was allesbehalve kut

Als er iets in de wereld verkeerd begrepen wordt is het wel ironie. En binnen de groep ironici was Jeroen van Merwijk wel een van de slechtst begrepenen. Jeroen had een groot hart en een onbegrijpelijke arbeidsethos. Dat zette hij in om zijn enorm, explosief beeldend vermogen en zijn haarscherpe gevoel voor rechtvaardigheid, taal en humor vorm te geven… de man had zoveel talenten uitgedeeld gekregen, dat hij ook wel besefte daar niet de hele dag mee te kunnen pronken.

Bovendien was hij zich er tot in zijn vezels van bewust dat wij onszelf niet geschapen hebben, en dat we, gezond geboren in het West Europa van na 1945, de absolute Bestaans-Kanjer in de Vrienden van het Leven-Loterij hebben getrokken. Dus onderwierp hij zich op het podium aan een sarcastische, oergrappige, chagrijnige zelfspot en liepen er mensen bij hem weg die hem niet gezellig genoeg vonden. Zelf weten, sukkels.

Jeroen heeft ons genoeg nagelaten om de rest van onze hangmatliggende luierleventjes van te genieten. Ikzelf blijf zijn liedjes zingen en beluisteren, zijn schilderijen en tekeningen eindeloos bekijken en bestuderen, en de supergeestige columns lezen in zijn boeken.

Wie bijvoorbeeld uit de eerste hand iets wil weten over wat Kunst nu eigenlijk is en hoe het gemaakt wordt, leze Meneer van Merwijks Laatste Woord over Kunst en Cultuur, daarna kan iedereen weer gaan Twitteren. (Nijgh en Van Ditmar, 2011) En, o ja: er moet aan een Nederlandse Universiteit een leerstoel Kleinkunst komen, onder Neerlandistiek. Dat heeft Meneer van Merwijk verordonneerd. En dat was nou eens geen ironie.

Jeroen, je was, je bent en je blijft een baken in ons leven.