Omarm de verandering

Interview met regisseur en choreograaf Nicole Beutler over 8: METAMORPHOSIS

8: METAMORPHOSIS is een hedendaagse dansopera, die met vijf sterren werd bekroond door de Volkskrant. Zeven dansers en zangers én de virtuoze jazzdrummer Frank Rosaly nemen je tegen de achtergrond van de mondiale klimaatcrisis mee in een ritueel voor het einde van het patriarchaat. Ze zitten gevangen in het ijzige ritme van Henry Purcells The Cold Song, doen precies wat er van hen wordt verwacht, maar de hete adem van verandering hijgt in hun nek.

Regisseur en choreograaf Nicole Beutler laat langzaam maar zeker alle bekende patronen smelten zodat er ruimte ontstaat voor nieuwe mogelijkheden. Ook de scenografie ontsnapt niet aan haar zoektocht naar nieuw perspectief. Beutler kiest ervoor om de theaterzaal volledig om te draaien. De bezoekers bevinden zich, net als de performers, op het toneel gevangen in de buik van een theatermachine die hen dreigend insluit. De ruimte wordt één groot bewegend organisme. Dans, muziek, licht en decor versmelten tot een totaalervaring die alle zintuigen prikkelt.

Beutler: “De afgelopen jaren lag mijn focus op het feminisme en de vrouwelijke kracht. Voor de juiste balans is het echter nodig dat al die vastgeroeste clichés over mannelijkheid worden opengebroken. Dat we op zoek gaan naar een andere manier van ‘manzijn’. Maar hoe ziet de nieuwe man eruit? Hoe kleurrijk mag hij zijn? Hoe zacht? Waar ligt de verbinding met typisch mannelijke eigenschappen als doelgericht en daadkrachtig? Voor mij is de klimaatverandering, het smelten van de poolkappen, vergelijkbaar met het langzaam maar zeker verdwijnen van de indeling man-vrouw. Ook dat is een verandering waar wij ons voor moeten openstellen. We moeten omgaan met het besef dat de wereld om ons heen verandert en dat uit die verandering ook weer een nieuwe vorm van schoonheid voortvloeit.”

Maar wacht even. Moeten we er juist niet alles aan doen om de klimaatverandering te stoppen? De strijd aangaan?
“Dat zit wel in onze natuur natuurlijk, de strijd aangaan tegen dreigend onheil. Dat is ook goed, het is de motivatie om ons bed uit te komen. Tegelijk moeten we inzien dat sommige veranderingen – zoals de klimaatopwarming – groter zijn dan onszelf. Doen alsof dat niet zo is, brengt ons nergens. Omarm het, weliswaar niet met vreugde, maar speel er op in. De mens ziet zichzelf graag als het middelpunt, als dirigent van de natuur. Maar feit is dat we met ons gedrag dingenin gang hebben gezet die we niet kunnen tegenhouden.”

Als muziek koos je de aria The Cold Song uit Henry Purcells opera King Arthur. Waarom?
“Ik houd heel erg van Purcell. Zijn liederen zijn bijna popmuziek. De teksten zijn makkelijk te begrijpen en de begeleidende muziek heeft een bijna minimalistische herhaling die je ook hoort bij bijvoorbeeld techno. De tekst van The Cold Song vormt de dramaturgische rode draad. Het lied gaat over een wintergeest in een bevroren sneeuwlandschap. Het voorjaar is in aantocht en Cupido zegt hem dat het tijd wordt om te ontdooien. De wintergeest zit echter veel te lekker in zijn ijzige wereld en weigert plaats te maken voor de lente. Net als wij mensen wil hij liever vasthouden aan wat hij heeft.”

Een andere inspiratiebron is een beroemd werk van graficus M.C. Escher. Hoe heeft dat z’n plek gekregen?
“De bewegingen van de performers zijn geïnspireerd op Eschers Metamorfosen, een lange tekening waarin hij begint met een vierkant dat geleidelijk overgaat in allerlei andere, volstrekt verschillende vormen. Het is bijna een staccato choreografie. Dat werk werd voor mij de rode draad bij het choreograferen. Net als in zijn tekeningen zien we de transformatie stap voor stap gebeuren. Soms bijna onmerkbaar, soms met een schok. In het eerste deel van de voorstelling zien de performers eruit als gearriveerde zakenmannen, strak in pak. Ze bewegen in rechtlijnige patronen die langzaam maar zeker versmelten. Als publiek zie je: dit houdt geen stand. In het tweede deel gaan de pakken uit en veranderen ze in een soort kleurrijke paradijsvogels.”

Welke rol heeft theater bij alle veranderingen die de wereld nog te wachten staat?
“Ik geloof in het samenbrengen van mensen, om gezamenlijk te reflecteren op wie we zijn, hoe we in het leven staan, waar we naar streven. Mijn theater gaat over het zoeken naar mogelijkheden, naar schoonheid, naar het onbekende. Om zo de wereld een beetje mooier te maken. Want er is veel meer mogelijk dan we denken.”