Toneelgroep Jan Vos & NNT / GAS
Vorig najaar speelde Toneelgroep Jan Vos (bekend van Koning van het Grasland en Mansholt) midden in het Groningse aardbevingsgebied met GAS een uitverkochte reeks voorstellingen: “Groots theater over nationale tragedie”, kopte NRC Handelsblad boven een vijfsterrenrecensie, terwijl Trouw en de Volkskrant hun lezers dringend adviseerden om naar Groningen af te reizen om dit te gaan zien. Dankzij een landelijke tournee heeft gelukkig iedereen de kans gehad om te genieten van deze tintelende familiekroniek. Gas werd bovendien als een van de tien beste voorstellingen van het afgelopen seizoen geselecteerd voor het Nederlands Theater Festival. Eind december is de voorstelling nog twee keer te zien, in de Stadsschouwburg Groningen.
De ontdekking, de hoogtijdagen en de ondergang van het grootste gasveld van Europa vormt de achtergrond van het woelige leven van drie generaties van de Groningse familie Boelens. Epicentrum van de vertelling is Hotel Boelens in Hoogezand-Sappemeer. In de jaren zestig – als de gasbel net is ontdekt – denkt hoteleigenaar Andries een graantje mee te kunnen pikken van de aangekondigde rijkdom. Maar de hotelgasten van de NAM blijken meer geïnteresseerd in zijn dochters Bette en Aukje dan in zijn plannen.
De ijzersterke tekst verweeft op humorvolle en inventieve wijze de maatschappelijke catastrofe met een indringend familiedrama. Herkenbaar voor iedereen, ook als je niet op een gasbel leeft. Voeg bij dit alles het in alle kranten bejubelde acteerwerk en je weet: GAS is een voorstelling die nog lang in het hoofd nadreunt, zo ervoer ook theaterprogrammeur Henk Kuiper.
“Theatermakers zijn verhalenvertellers en als er één verhaal is dat verteld moet worden, dan is het dat van GAS”, aldus Kuiper. “Mensen die in het bevingsgebied wonen, hebben jarenlang heel veel moeite moeten doen om aandacht te krijgen voor hun verhaal. Als er dan zo’n mooie en bijzondere voorstelling over dat onderwerp wordt gemaakt, moet je die als theater met open armen ontvangen. Het theater is immers de plek waar je als publiek een spiegel krijgt voorgehouden en hete hangijzers in onze samenleving worden geduid.
We weten allemaal dat de aardbevingsproblematiek ingewikkelde materie is, met bergen cijfers, grafieken, tabellen, vragen over wie verantwoordelijk is en heel veel welles-nietes. Dan bestaat het risico dat het grote publiek zich ervan afkeert. Ze kunnen het niet meer volgen en zeker voor niet-noordelingen wordt het een ver-van-hun-bed-show. Het bijzondere van GAS is dat al die complexe thematiek wordt teruggebracht tot een meeslepende familiekroniek, die zich uitstrekt over een periode van zestig jaar. Je wordt deelgenoot gemaakt van de hoopvolle verwachtingen in de jaren zestig, na de vondst van de gasbel. Maar je ziet ook hoe er langzamerhand scheurtjes ontstaan in dat geluksgevoel én in de familieband. De grote verdienste van de makers is dat ze een ingewikkeld verhaal hebben weten te verpakken in een prachtige, voor iedereen te volgen theatervoorstelling.
Volkskrant-recensent Hein Janssen noemde GAS een moderne variant op het volkstoneel van Herman Heijermans: kleine mensen die het opnemen tegen de machthebbers. Dat is de spijker op z’n kop. Het is heel toegankelijk, maar het gaat wél ergens over. Je ziet ook dat er veel publiek op afkomt dat normaliter niet zo vaak naar de schouwburg gaat.
Dat is natuurlijk fantastisch, dat theater zijn rol als bindmiddel in de samenleving waarmaakt. Toen duidelijk werd dat er een tournee zou komen, heb ik direct gezegd: laten we dan de laatste twee voorstellingen in Groningen doen. Tussen kerst en oud en nieuw en met een talkshow erbij als randprogramma. Ik zie echt geen reden waarom je niet zou komen.”
